Van den broek minister
De stille diplomaat Max van der Stoel
Gedetailleerde biografie
Max van der Stoel, diplomaat, voorvechter van vrede en mensenrechten en overtuigd atlanticus, wordt geportretteerd met veel aandacht voor wat er zich afspeelde in verschillende perioden en regio’s waarin hij actief was.
Max van der Stoel, zoon van een arts, was niet alleen een overtuigd sociaaldemocraat, maar ook een fervent anticommunist, wat hem in de jaren zeventig in conflict bracht met zijn eigen Partij van de Arbeid, waar mensen als André van der Louw en Jan Pronk onder meer pleitten voor erkenning van de toenmalige Deutsche Demokratische Republik (DDR). Alleen dankzij de steun van partijleider Joop den Uyl wist Van der Stoel politiek te overleven.
Max van der Stoel kwam op tegen zowel rechtse als linkse dictaturen. Zo was hij een belangrijk bestrijder van het Griekse kolonelsregime (), waardoor hij in dat land grote bekendheid genoot en waar op zijn minst twee straten naar hem genoemd werden. Hij speelde ook een grote rol bij de democratisering van Portugal na de Anjerrevolutie van Hij was er niet voor om ‘ondemocratische landen’ uit de NAVO te stoten, maar wilde hen juist daarbinnen blijven bestoken. Hij verzette zich fel tegen het door Nieuw Links, een club die hij verafschuwde, bepleitte vertrek
Anet Bleich heeft het niet makkelijk gehad bij het componeren van haar biografie van de politicus Max van der Stoel (). Som je namelijk zijn het meest in het oog springende eigenschappen op, dan beland je vanzelf op het terrein van de hagiografie. Fatsoenlijk. Onopvallend. Onkreukbaar. Diplomatiek. Stil. Vasthoudend. Gedreven. Idealistisch. Tegelijkertijd realistisch.
De loopbaan van deze internationaal gewaardeerde PvdA’er was even onberispelijk: eerst Kamerlid, daarna minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Den Uyl, vervolgens ambassadeur bij de Verenigde Naties en ten slotte Hoge Commissaris inzake Minderheden bij de OVSE. Maar ook op zijn oude dag spande Van der Stoel zich nog in voor de goede zaak. Hij wist schoonpapa Jorge Zorreguieta, de vader van Máxima, zelf tot de conclusie te laten komen dat het beter zou zijn voor zijn dochter indien hij wegbleef bij haar huwelijk met Willem-Alexander. Een warm dankbriefje van Beatrix getuigt ervan hoezeer deze prestatie achter de schermen ook binnen de koninklijke familie waardering ondervond. We kunnen na lezing doorgaan hem te prijzen. Van der Stoel was de kampioen van de integriteit.
Maar Bleich laat ook een andere kant van hem zien. Die zuinigheid&#; En ja, dit is vloeken in de kerk
Op de achtergrond van het wereldtoneel
Rond de eeuwwisseling was er een soort anti-hype rond stille, bescheiden diplomaten op de achtergrond van het wereldtoneel. Op dat toneel zelf, in de schijnwerpers, schudden belangrijke mannen elkaar plechtig de hand en vlogen vredestichters met reuzenego’s de conflictregio’s van de wereld binnen. In de jaren negentig leek de wereld richting vrede te gaan, en een vredesakkoord tekenen of regelen (in ieder geval voor de camera’s) was de kortste weg naar een plaats in de geschiedenis. Arafat en Rabin, Milosevic en de andere mannen die Joegoslavië hadden opgeblazen, ira-, pardon, Sinn Fein-leiders en anderen mochten met gepaste gravitas handtekeningen zetten onder het vaderlijk oog van Bill Clinton of Tony Blair. Die showwereld baarde haar eigen reactie: een groeiende waardering voor mensen die diplomatie niet als egoproject hadden ontdekt maar als levensroeping. Het toonbeeld van zo’n nuttige maar stille diplomaat (aldus een profiel door de Canadese historicus Michael Ignatieff) was Max van der Stoel.
Van der Stoel groeide op in Voorschoten en werd na een studie in Leiden medewerker van de door Joop den Uyl geleide Wiardi Beckman Stichting. In de jaren zestig werd hij pvda-senator en staatssecretaris in het kabinet-Cals en in de jaren
De biografie van Max van der Stoel leert ons: hij smeerde altijd om 12 uur twee bruine boterhammen met kaas
Een column waarin de verdiensten van de Nederlandse politicus en diplomaat breed werden uitgemeten eindigde met de zinnen: “Misschien is hij saai. Maar hij heeft het continent veiliger gemaakt.”
De Nederlandse regering heeft de PvdA’er twee keer vergeefs voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede. Dat vond hij teleurstellend, en het was ook een ‘ietwat tragische paradox’, schrijft journaliste Anet Bleich in haar voorbeeldige biografie van de man die vooral bekend werd als minister van buitenlandse zaken in het linkse kabinet-Den Uyl, midden jaren zeventig. Hij was ‘de stille diplomaat’, zoals de titel van haar boek treffend luidt, die buiten het zicht van de publiciteit zijn werk deed. Door die discretie kon hij zoveel bereiken. “Maar wat zich achter de schermen afspeelt, wordt niet gezien, zoals het aantal doden dat dankzij geslaagde bemiddeling niet is gevallen, nooit wordt geteld”, schrijft de biograaf.
Niettemin zijn Van der Stoels successen indrukwekkend, aldus Bleich. Hij heeft een grote bijdrage geleverd aan het herstel van de democratie in Griekenland, die in door een aantal kolonels om zeep was geholpen (foto’s hiernaast). Mede door hem liep de Portugese A
De stille diplomaat
Max van der Stoel was een diplomaat met een afkeer van diners, cocktailparty&#;s en smalltalk. Hij was ook een internationale grootheid: als minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Den Uyl vocht hij voor het herstel van de democratie in Griekenland, Oost-Europa, Portugal en Chili. Na de ondergang van het Sovjetcommunisme bemiddelde hij in tal van nationalistische conflicten. Altijd achter de schermen, vaak met succes.
Even discreet ging hij te werk bij zijn geslaagde poging om de &#;foute&#; vader van Máxima te overreden weg te blijven bij haar huwelijk. Máxima bedankte hem daar later voor en verontschuldigde zich voor de vergoten tranen.
Max van der Stoel was niet onomstreden. Linkse critici uit zijn eigen PvdA zetten hem weg als &#;visieloze rechtse bal&#;, Baltische nationalisten maakten hem uit voor &#;agent van het Kremlin&#;. Maar hij hield vast aan zijn streven ideaal en werkelijkheid dichter bij elkaar te brengen.
Anet Bleich schetst in deze biografie het leven van een legendarische Nederlandse diplomaat die de confrontatie aandurfde met de Henry Kissingers en Saddam Hoesseins van deze wereld.
Een fragment uit De stille diplomaat leest u hier.
In de media:
Recensie van De stillediplomaat in Het jaarboek parlementaire ges