Etty hillesum deventer
‘Er is een soort wonder met me gebeurd’
Sommige boeken kun je meermaals lezen en telkens zijn ze nieuw. Zo vergaat het mij met Het verstoorde leven, de keuze uit het dagboek van Etty Hillesum, geschreven van tot in In dat jaar werd ze in Auschwitz vermoord, 29 jaar oud. Na vergeefse pogingen van Etty’s vrienden om het uitgegeven te krijgen, zag Jan Geurt Gaarlandt in de kwaliteit en de uniciteit ervan. Er volgden tientallen drukken, vermeerderde uitgaven van de volledige dagboeken en brieven, studies en wereldwijde bekendheid. Wat Hillesum te vertellen heeft is nog altijd relevant en noodzakelijk. En haast niet te bevatten.
Het dagboek beschrijft een wonderlijk proces van onthechting en verlichting in volle oorlogstijd. Binnen luttele jaren wordt de jarige Etty Hillesum van een zenuwachtige jonge vrouw, worstelend met burn-out, met hevige liefdesverlangens, met gevoelens van minderwaardigheid en doelloosheid, tot een zelfverzekerde volwassene die weet wat haar te doen staat. Ze wil het lot van haar (joodse) volk delen, zichzelf uitdelen, helpen waar ze kan en zich niet laten meeslepen in de alom heersende orgie van haat en wraakgevoelens.
Ze is ongelovig, maar begint te bidden tot een god die ze in zichzelf vindt. Terwijl joden om haar heen worden weggesleurd weet ze
Etty Hillesum
[Recensie] Onlangs verscheen de langverwachte biografie van Etty Hillesum. Judith Koelemeijer ging bij het schrijven ervan niet over een nacht ijs. Onafgebroken en minutieus archiefonderzoek in binnen- en buitenland heeft haar veel nieuwe details opgeleverd over de schrijver van het wereldberoemde ‘verpletterende’ dagboek.
Koelemeijer beschrijft heel gedetailleerd het korte leven van Etty vanaf haar geboorte in , haar jeugd met de vele verhuizingen, haar jaren voor en tijdens de oorlog in Amsterdam, haar vele vrienden en vriendinnen, haar inspanningen om Russisch te leren in Leiden, tot aan haar deportatie naar Auschwitz. Als datum van overlijden wordt 30 november aangehouden. Alleen voor de beschrijving van haar laatste levensdagen moest ze zich baseren op veronderstellingen en waarschijnlijkheden.
&#;Rarigheid in de familie&#;
Etty blijkt veel moeite te hebben gehad om te worden wie ze was. Daarvan getuigt ze zelf in haar dagboek. Koelemeijer ziet hiervoor verklaringen door haar afkomst en de “rarigheid in de familie”, zoals de titel van een van de achttien hoofdstukken getiteld is. Haar moeder viel al op toen zij als Joodse zich in in Nederland als vluchtelinge meldde, verkleed als Russisch soldaat. Haar vader Louis had ooit rabbijn willen worden, maar na
Deze sprankelende biografie wekt Etty Hillesum tot leven
De schrijfster
Journalist Judith Koelemeijer (), geroemd om haar literaire non-fictie boeken, studeerde Nederlands, culturele studies en journalistiek. Ze zegde haar baan op bij de Volkskrant om zich te richten op het schrijven en brak een jaar later, in , door met het bekroonde Zwijgen van Maria Zachea. Aan de biografie van Etty Hillesum werkte ze tien jaar met behulp van tien fondsen, op verzoek van uitgever Geurt Gaarlandt, namens de Etty Hillesum Stichting. De zoektocht voerde haar naar de Verenigde Staten, Israël en Auschwitz, en werd verfilmd.
Het thema
Er was al het door miljoenen gelezen dagboek Het verstoorde leven (). Er waren vele brieven, onderzoeken en interviews van en over de Joodse Etty Hillesum (), maar er was nog geen boek waarin alles samenkomt. Koelemeijer mocht de vrouw achter de mythe in een context plaatsen. Ze goot het waargebeurde materiaal in een literaire vorm, verantwoord in ruim tachtig pagina’s aan noten, verwijzingen naar literatuur en archiefmateriaal, tot en met het weerbericht op cruciale dagen aan toe.
Omdat Hillesum pas in ging schrijven en daarvoor dus geen ‘stem’ had, verrast het wat Koelemeijer met hulp wist op te diepen over haar roerige kindertijd (vol verhuizingen) en
Judith Koelemeijer schreef een biografie over Etty Hillesum: &#;Ik ben heel dankbaar voor de kans die ik heb gekregen’
Zeven jaar werkte schrijfster Judith Koelemeijer (55), bekend van haar bestsellers Het zwijgen van Maria Zachea en Anna Boom, aan haar biografie van de Joodse Etty Hillesum. Ze ontving louter positieve recensies en 5 sterrenbeoordelingen, en de biografie is inmiddels verkocht aan Duitsland, Italië en Frankrijk.
Voelt je biografie over Etty Hillesum als je levenswerk?
‘Als student las ik het dagboek van Etty Hillesum, een jonge Joodse vrouw die er in de Tweede Wereldoorlog niet voor koos om onder te duiken, omdat ze het lot van het Joodse volk wilde delen, en waarvan destijds wereldwijd anderhalf miljoen exemplaren zijn verkocht. Als twintiger identificeerde ik me met Etty: met haar wens schrijfster te worden, haar rommelige liefdesleven, haar zoektocht naar innerlijke rust. Haar dagboek is wereldberoemd en over Etty is al veel geschreven, maar veel vragen waren nog onbeantwoord. Wie was ze echt, hoe zat het met de Russische tak van haar familie? Ik wilde geen saaie biografie schrijven, maar haar persoonlijke verhaal beschrijven in de context van de tijd. Ik heb haar dagboeken naast gebeurtenissen in het bezette Amsterdam en in Kamp Westerbork gelegd. Haar
Dragen en delen
Deel FacebookTwitter
Schrijven als therapie. De slagzin op een informatiepaneel in het Joods Historisch Museum in Amsterdam vat treffend de essentie van hoe Etty Hillesum (Middelburg, – Auschwitz, ) het dagboekschrijven benutte om haar innerlijke wereld te verkennen en te verwerken. In het Kunstkabinet van het museum liep de afgelopen maanden de kleine expositie Etty & Leonie, waarbij de dagboekschriftjes van Etty Hillesum en Leonie Snatager () geëtaleerd lagen – slechts in deze vorm was een naoorlogse reünie mogelijk.
Hillesum en Snatager hielden er een innige, behoorlijk complexe vriendschap op na. Beide Joodse vrouwen waren tijdens de Tweede Wereldoorlog in therapie bij Julius Spier (), leerling van Carl Gustav Jung () en ‘psychochiroloog’ (zijn term). Spier combineerde psychotherapie met handleeskunde, al nemen zijn therapiesessies niet zelden de vorm aan van worstelingen die eerder in vrij- dan vechtpartijen uitmondden. Etty Hillesum toonde grote bewondering voor haar mentor en spoorde verschillende van haar vrienden aan om bij Spier in behandeling te gaan. Leonie volgde haar raad op, maar raakte verzeild in een vreemde driehoeksverhouding waarin de grens tussen vriendschap, erotiek en therapie flinterdun was. Et