Hersenschimmen personages
J. Bernlef: biografie
Geboren te Sint Pancras bij Alkmaar (14 januari) als Hendrik Jan Marsman
Verhuist naar Amsterdam
Bezoekt de Hoofdwegschool (Amsterdam)
Verhuist naar Haarlem; bezoekt de HBS-A (Haarlem)
Verhuist naar Amsterdam; volgt Amsterdamse Handels HBS, waar hij K. Schippers en G. Brands ontmoet; actief als atleet; begint poëzie te schrijven; behaalt een 10 voor eindexamen-opstel
Werkt in een boekhandel; volgt schriftelijke vakcursus; ontdekt de naam van de blinde Friese dichter Bernlef (8ste eeuw)
Vervult militaire dienstplicht; debuteert als prozaïst onder zijn eigen naam ('Mijn zusje Olga' in Hoos)
Internationaal debuut met 'Keukenmeidsgedichten', door Bernlef geschreven in het Engels (in A pulp magazine for the dead generation, gedrukt in )
Reist naar Karlstadt (Zweden); werkt daar als kelner; na terugkomst studie Politiek-Sociale Faculteit Universiteit Amsterdam (niet voltooid); vrijwilliger bij Amsterdamse boekhandel; richt met G. Brands en K. Schippers het literaire tijdschrift Barbarber op
Eerste aflevering van Barbarbar verschijnt; ontvangt de Rei
J. Bernlef - Hersenschimmen ()
De aftakeling van een aardig mens
Ouder worden we allemaal, maar het vooruitzicht van aftakeling is zelden gespreksstof, hooguit onderwerp van een snel weer weggeschopte zwarte mijmering. Het lichamelijk verval is nog voorstelbaar (hoe ergerniswekkend ook), maar wie durft zich de geestelijke aftakeling in te denken? Bernlef behoort tot het type schrijver dat zich dat soort taken stelt. In schreef hij al een bundel mooie verhalen over het oud worden (Hondedromen) en in verschillende van die verhalen speelde het grote vergeten een rol.
Hersenschimmen, zijn nieuwe roman, gaat over dementie. Hoofdpersoon is de jarige gepensioneerde Maarten Klein, die met zijn vrouw Vera in een kustplaatsje boven Boston woont. Zijn actieve leven als secretaris van een internationale maritieme organisatie is voorbij en hij geniet (tevreden van natuur) van de kalme routine van het dagelijkse bestaan: de wandelingen met zijn hond, het dagelijks vertier van de binnenlopende vissersboten en het passeren van de schoolbus.
Jaren van behoedzame tevredenheid voor de boeg, maar geleidelijk merkt hij dat er iets met hem aan de hand is. Woorden verliezen ineens hun betekenis of zijn niet beschikbaar, herinneringen zijn niet meer oproepbaar maar overvallen hem onve
Leesaanwijzingen
Maarten is een oude man die in hoog tempo gedesoriënteerd raakt. Omdat het verhaal vanuit Maartens perspectief is geschreven, en je dus alleen weet wat hij denkt, moet je je goed concentreren om erachter te komen hoe de situatie feitelijk in elkaar zit. Als je dit doorhebt, is het verhaal niet zo lastig om te lezen.
Om over na te denken
Hoe ervaart een oudere zelf zijn geestelijke (en vaak lichamelijke) aftakeling? Kan hij zijn omgeving nog wel vertrouwen als deze hem niet meer begrijpt? Hoe kun je communiceren als je de woorden niet meer kunt vinden? Hoe is het om te ervaren dat je alle houvast kwijtraakt? En hoe is het om je geliefde te zien afdrijven naar een gebied waar je hem niet meer kunt bereiken?
Wat anderen van dit boek vonden
'Ik vond het een erg vreemd boek, wat op zich niet zo vreemd is, omdat het gaat over iemand die dement wordt. Maar toch, je blijft toch stiekem hopen op een soort ontknoping, die er uiteraard niet komt. Dit neemt echter niet weg dat ik het een goed boek vond. Het lijkt wel of je tegelijk met Maarten dingen vergeet; ik vind het erg knap hoe de schrijver dat voor elkaar heeft gekregen!'
Margot, 6 vwo, op:
'Ik vond de gebeurtenissen in het verhaal ontroerend. Door middel van de gedachtesprongen, flashbacks en g
J. Bernlef
Hersenschimmen
door Dick van Teylingen
Achtergronden en uiterlijke beschrijving
In september verscheen de roman Hersenschimmen van J. Bernlef (* in Sint Pancras, Noord-Holland, als Hendrik Jan Marsman) bij uitgeverij Querido in Amsterdam. De roman is niet verdeeld in hoofdstukken. Regels wit scheiden tekstgedeelten, grotere gehelen worden gemarkeerd door een cursief gedrukte beginzin.
Volgens een opgave van de uitgeverij zijn er tot en met januari exemplaren van de roman verkocht. In februari van dat jaar verscheen de 26e druk. De tekst bleef bij iedere herdruk ongewijzigd.
Aan de tekst gaat een motto van Philip Larkin vooraf: ‘A touching dream to which we all are lulled/ But wake from separately’, dat te vinden is in het gedicht ‘The Building’ uit de bundel High Windows ().
Inhoud
De of jarige Maarten Klein woont met zijn vrouw Vera in Gloucester, aan de oostkust van de Verenigde Staten, even ten noorden van Boston. In de jaren vijftig zijn ze uit Nederland naar Amerika geëmigreerd. Hun twee kinderen bleven in Nederland wonen. Maarten werkte tot zijn pensionering bij de Intergovernmental Maritime Consultative Organisation (imco), een instituut voor visserijonderzoek in Boston.
Op een winterse dag kijkt hij